Svein Lund:
Lean máŋga oktavuođas barga Sámedikki vuođđodeami ovddas ja maiddái ahte dat galgá oažžut eanet fámu. Nugo ovddeš oahpaheaddjin ja luohttámušolmmožin sámi joatkkaoahpahus lean leamaš mielde gáibidit Sámi joatkkaskuvllaid Sámedikki vuollái. 3 jagi áiggi serven, Sámi Instituhta bokte, bargui árvvoštallat sámi joatkkaoahpahusa, Ođastus 94 oktavuođas. Dalle konkluderiimet ahte dát berre dáhkkot:
· Sámediggi oažžu eanet váldi sámi skuvlaáššiin ja váldá ovddasvástadusa stivret sámi joatkkaoahpahusa….
· Huksejuvvo nannejuvvon čállingoddi sámi joatkkaoahpahusa várás, čadnon Sámedikki Oahpahusossodahkii. Dát ferte oažžut eanet návcca ja gealbbu.
Árvvoštallan gárvvistuvvui 2000 giđa ja addui Sámediggái ja Oahpahusdepartementii. Konklušuvdna lei ahte Ođastus 94 lei geanuhan sámi joatkkaoahpahusa ja ahte dát lei bázahallan sámi vuođđoskuvlla ja alit oahpu ektui. doaimmaid nannen dihtii sámi sisdoalu oahppoplánain, buoridit oahppaheaddji- ja oahpponeavvodili, ja ráhkadit oktasaš prinsihpaid sámi joatkkaoahpahusa várás.
Mii de lea dáhpahuvvan árvvoštallama maŋŋil? Golmma jagis dát ii lea sáddejuvvon gulaskuddamii, ii ge gieđahallon ovttage politihkalaš organas. Departemeanta attii badjel jagi das ovdal Sámedikki mandáhta ja ruđaid čuovvulit árvvoštallama, ee. oahppoplánarievdadusaiguin. Ii mihkkege gullon Sámedikkis ovdal skábmamánu 2002, go Sámedikki oahpahusossodat gohččui Sámi joatkkaskuvllaid oahoaheddjiid seminarii Ođastus 94 birra. Dan seminaras ovdanbuktojuvvui dušše oassi árvvoštallamis. Moai geat čáliime fágalaš sisdoalu ja sturktuvrra birra eat beasan ovdanbuktit min raportta, vaikko čálalaččat bivdiimet lobi. Ođđajagemánu ožžon oahpahusossodagas bovdehusa logaldallat árvvoštallama birra konferanssas njukčamánus. Go ledjen čállán logaldallama ožžon dieđu ahte konferansa ii šatta. Sivva dasa lei "bemanningssituasjonen".
Dat "bemanningssituasjon" lea ieš miellagiddevaš ášši. Ovddit Sámi oahpahusráđis lei 1980-logu loahpa rájes. Rávesolbmuidoahpahusa várás ii lean sierra konsuleanta, muhto joatkkaoahpahuskonsuleanta oaččui maiddái rávesolbmuidoahpahusáššiid. Maŋŋil go Sámediggi oaččui Sámi oahpahusráđi doaimmaid, almmuhuvvui dát virggi konsuleantan joatkkaoahpahusa ja rávesolbmuidoahpahusa várás. Dát dáhpáhuvai seammás go Sámediggi lei ožžon ovddasvástadusa čuovvulit árvvoštallama, ja juste maŋŋil go Sámi joatkkaskuvllaid stivra lei hástalan Sámedikki ráhkadit oktasaš plána sámi rávesolbmuidoahpahusa várás. Nappo beare ollu bargu ovtta olbmui. Dattetge diktá Sámediggi dán virggi leat rabasin 10 manu dibmá, ja ii mihkkege dáhpahuva daiguin áššiiguin. De boahtá konsuleanta gii bargá golbma mánu, ovdal go 01.02.03 manná eará virgái. 27.02.03 dát virgi ii leat almmuhuvvon ge, ja bargo orru leame bisánan.
Dát lea Sámedikki oahpahusossodaga bargu joatkkaoahpahusain ja rávesolbmuidoahpahusain otne. Go guoská ieš Sámediggái ja dan jođiheapmái, eai leat álgo rájes báljo mearridan maidege joatkkaoahpahusa birra. Lea danin váttis oaidnit gávdno go dás politihkalaš stivrejupmi, vai lea go Sámedikki bargu joatkkaoahpahusain ja rávesolbmuidoahpahusain dušše fal hálddahusa duohken.
Dán vuođul ipmirdan bures šaddi vuostehagu dan vuostá ahte Sámediggi galgá valdis badjelasas sámi joatkkaoahpahusa. Leat ollu váivvádusat sámi joatkkaskuvllaide leat stivrejuvvon Oslos, muhto Sámediggi dađe bahábut ii leat otne jáhkehahtti molsaeaktu. Jus Sámediggi galgá šaddat dan, ferte vuos čájehit ahte berošta dan oahpu sisdoalus ja čájehit maid oaivilda.
Áiggun hástalit sin, geain lea ovddasvástadus Sámedikki skuvlapolitihkas vástidit::
- Mat leat sivat dasa ahte Sámediggi ii leat vel gieđahallan sámi joatkkaoahpahusa árvvoštallama?
- Áigu go Sámediggi dahkat juoidá čuovvulit árvvoštallama, maid ja goas?
- Oaivvilda go Sámediggi ahte ieš sáhttá váldit badjelasas sámi joatkkaoahpahusa stivrema? Mo Sámediggi áigu organiseret stivrema?
- Makkár plánat leat Sámedikkis ovddidit sámi rávesolbmuidoahpahusa?
Evaluering i motvind (Mu plánejuvvon logaldallan konferansii mii ii šaddan)
Eanet artihkalat skuvlaáššiid ja sámi áššiid birra.