Detet kapitlet er skrive av Svein Lund
I tida 1990-1997 har talet på sysselsatte i Norrbotten minska med 22 700. Styresmaktene snakkar no om å halde eit krisemøte om kordan utviklinga i "glesbygden" skal vendas. Men dei snakkar ikkje om EU i den samanhangen.
I dag er det knapt jordbruk igjen i den delen av Sverige som reknas av EU som Mål 6-område. Talet på mjølkebønder i Norrbotten har gått ned med 21% sidan EU-medlemskapet, og bøndene som legg ned skuldar bl.a. på dei kronglete EU-reglane. EU har eit svært detaljert regelverk for jordbruket som er omtrent umogleg å følge.Den svenske regionalpolitikken blir heilt tilpassa til EU. Bl.a. fjernar ein frå 1.1.99 etter krav frå EU reduksjonen i arbeidsgivaravgift for såkalte tradisjonelle næringar som gruver, skog- og jordbruk etc. For mange bedrifter i Norrland betyr det at arbeidsgivaravgifta aukar med 8 prosenteiningar.
Det har altså ikkje hjulpe mye at dei fikk definert dei spreiddbygde områda som eit område som kunne motta særlig støtte. Om ein reiser gjennom dette området er det einaste næringslivet ein ser turistindustrien; det blomstrar opp med hotell, slalåmbakkar og golfbanar, men det er da også det einaste dei som er igjen har å leve av.
Men Wibe har ikkje nøydd seg med å sjå på tala for landet som heilskap. Han har fordelt inntekter og utgifter på län og kommunar, for å sjå ka for delar av landet som tjente og tapte på EU-medlemskapet. Han gikk ut i frå at gjennomsnittlig bidro alle kommunar med like mye skatt pr. innbygger, og så berekna han omlag kor mye som var gått til kvart län og kvar kommune i støtte. Da viste det seg at støtta var høgst ujamnt fordelt. Men det er ikkje dei regionane som er utsett for fråflytting som har fått støtte. Det er heller ikkje dei områda der gardane blir lagt ned som får jordbruksstøtta. 2 av 24 län som har gått med overskot, det er Gotland og Skaraborg, begge i Sør-Sverige. Det er 38 kommunar som har gått med overskot. I dei bur 6% av folketalet. Med få unnatak ligg dei i det beste jordbruksområdet i Sør-Sverige, der det er rike bønder eller godseigarar som driv industrijordbruk av EU-type.
Dei store taparane er bl.a. storbyane og "glesbygdene" med skrint jordbruk. Der kjem underskotet pr. innbyggar opp i 4-5000 kroner. Det utgjør ikkje reint lite for ein skranten kommuneøkonomi. Den nordligaste kommunen, Kiruna, er ein av dei som er aller dårligast stilt med eit tap på omlag 120 millionar. Av kommunane i Norrbotten er det ein (Arjeplog) som har eit mogleg lite overskot. Alle dei andre har underskot, det same har nesten alle kommunane i Västerbotten.
Det er bare Tyskland og Nederland som er netto bidragsytarar til EU i enno større grad enn Sverige. For dei fire første åra har Sverige fått ei såkalla innfasing av bidraget, dvs. at Sverige sitt bidrag aukar gradvis til det nivået det skal ligge på framover. Frå 1998 er bidraget så høgt at Sverige no trulig er det landet som har det høgaste prosentvise nettobidraget til EU.
Under kapitlet om EU sin regionpolitikk og Interreg er det tatt med nokre statistikkar som viser kordan den støtta Sverige har fått frå EU fordeler seg på forskjellige program og målområde.
Samtidig har konsesjonslovane blitt kraftig liberalisert, noko Sverige liksom Noreg gjorde som EU-førebuande tiltak frå først på 90-talet. I prinsippet kan no kem som helst kjøpe ka som helst, inklusive kjernekraftverk og mineralressursar. Utanlandske mineralselskap har tatt ut muting på enorme område i Norrland.
Som resultat av EUs konvergenskrav har stat og kommunar skore ned på utgiftene. Samtidig har skattane auka for lågare og middels inntekter.
Til startsida