Artihkkal Min Áiggis 04.11.1998
Váttis sámi dihtorčoavddus
Guovtti vahku áigi almmuhii Min Áigi ahte sámegiel dihtorčoavddus lea gárvvis ja nuvttá buohkaide. Muhto ii leat vel nu álki buohkaide dan atnigoahtit, go ii leat buohkaide seamma álki daid installeret.
Svein Lund
Go Sami dihtorlávdegoddi golggotmanu 20. beaivvi almmolaččat geigii ođđa sámegiel dihtorčovdosiid Sámediggai, de muitalii lav-
degoddi ahte dihtorprográmmaid álkit sáhttá Interneahtas viežžat.
- Dál sáhttá lonohallat dokumeanttaid almma namuhanveara váttisvuođaid haga, logai lavdegoddi.
Váttis installeret
Vaikko buohkat sáhttet viežžat daid Interneahtas, de ii leat nu álki buohkaide daid installeret. Čilgehus mii ihtá šerbmii lea eŋgelasgillii, ja jus dus lea darogiel prográmma, de ii leat nu álki diehtit mii lea mii. Giellarađi ruovttusiiddus (www.samisk-sr.no) lea oaivadus (Oaivadus.doc) mii čilge mo installeret. Dađi bahábut leat dan čállán sámegillii ođđa čovdosa mielde. Dat mearkkasa ahte it sáhte čilgehusa lohkat ovdalgo dan lea installeren, ja de ii dárbbat šat čilgehusa.
- Muhto dál boahtá albma čilgehus, muitala Roy Amundsen Sámedikkis.
Boahtte vahku galgá leat installašunoaivvadus gárvvis, sihke sámegillii ja dárogillii. Dan sáhttá dalle oažžut Sámedikkis ovttas
diskeahtain mas lea sámegiel čoavddus ja konverterenprográmma. Go dát lea gárvvis, de sii áigot almmuhit dan áviissain ja Sáme-
dikki diehtojuohkinbladis.
Amundsen muitala vel iežaset áigut buoridit distribusuvnna Interneahta bokte. Buot sámi ásahusain ja stahtalas internetsiidduinge berrejit leat liŋkkat sámegiel čovdosii.
Rievdadit boares dokumeanta
Konverterenprogramma mainna sáhttá rievdadit boares sámegiel dokumeanttaid ođđa hápmái, ii gávdno Giellarádi internetsiidduin, iige Suoma Sámedikki siidduin (www.netti.fi/~samedigg). Dan mii leat gávdnan dusše "Virtual Samiland"- nammasas siidduin
(www.ahlo.no), maid Dihtorlávdegotti jodiheaddji Audun Lona lea ráhkadan. Dáinna sáhttá konverteret teavstta, vaikko lea oalle
moalkás bargu. Ferte álggos vurket fiilla erenoamás formáhtii (.rtf).
Dán áššige Amundsen lohpida ordnet farggamusat. Konverterenprográmma galga leat buot internetsiidduin gos čoavddus lea. Das
galgá vel leat mielde "makro", mii dagaha ahte jus rahpá boares teavstta odda prográmmii, de dihtor jearrá automáhtalaččat: "Háliidatgo konverteret?"
Prográmmain mat dál leat, sáhttá konverteret ođđa čovdusii dáin prográmmain: Winsam, boares Multitast ja Čále Sámás. Muhto jus
lea teaksta mii lea čállon eará veršuvdnii, de ferte atnit «søk-erstatt»-doaimma. Konverterenprográmma sáhttá maiddái kon
verteret Macintosh ja Windows gaskkas ja boares ja ođđa Mac-veršuvnnaid gaskkas.
Moadde foantta
Dađe bahábut leat válljenvejolasvuođat unnon ovddes čovdosiid ektui. Omd. ledje Multitast-prográmmas sullii 20 foantta dahje čállosa. Odda prográmmas eai leat go guhtta, ja golbma dain leat jurddasuvvon sidjiide geain lea boares Word-programma.
Dat golbma eara fas ođđasit teakstagiedahallanprogrammaide. Máŋgasat leat maiddai imaštán go čállosat eai leat nu čábbát ja álkit lohkat, go dat maid gávdnojit dábálaš prográmmas, mainna sáhttá omd. dárogiela čállit. Gullo ahte leat bargamin ráhkadit eanet
foanttaid, muhto ahte dat eai galgga leat nuvttá.
Várut Win98!
Jus dus lea oddaseamus operatiivavuogádat, Windows 98, de sáhttá mannat hui funet go installeret sámegiel čovdosa. Muhtimat leat
juo vásihan ahte dihtor heaitá doaibmamis ja ahte fertet fas formatteret diskka. Danin berret vuordit dáinna, dassáigo lea ođđa instruksuvdna. Ráhkadeamen lea vel ođđa veršuvnna mii lea heivehuvvon Windows 98:ii.
Buohkaide!
Dál dihtorfitnodagat Sámisge sáhttet atnigoahtit sámegiel čovdosa ja installeret dan buot odda dihtoriidda inaid vuvdet. Go
oasta dihtora Sámis, de berre leat vejolaš čallit sámegillii dáinna álggu rajes juo.
Interneahtas eai leat nu galle sámegiel siiddu, ee. daningo máŋga sámi ásahusain leat interneahtas čállan dusse fal dárogillii/eŋgelasgillii. Dal sis ii leat sat makkárge ágga diklit čállimis sámegillii. Ja mii vuorditge ahte sii geat leat ráhkadan sáinegielsiidduid boares čovdosiid mielde, odasmahltet daid nu ahte buohkat sáhttet lohkat.
Til startsida
sveilund@online.no